
Ugwalo Emfuleni Wezinyembezi olwalotshwa nguEzekiel S K Hleza
Ophezulu Stinta
Siqhubeka ngodaba lwethu lokuchitheka kwegazi, lokuchitheka kwemiphefumulo. Sihlangana lomphakathi waseMapate owawususazi ingoma eyayigidwa ngaleso sikhathi, intanga yonke yayisiyazi ingoma okwakumele ihlatshelwe lapho bebona abafana beganga okwakungabafowabo, intanga yonke yayisazi okwakufanele nxa bebona abathengisi. UMgandane, uSpinoza, loNdevu zegola basebesaziwa ngempela.
Sihlangana njalo lamaqhawe eganga, ekhanya ehlobile okwamagama, bebuzana ngomngcwabo ukuthi pho wawuzakwenzelwa ngaphi njalo nini. Bazisana ukuthi umngcwabo lo wawuzamenyezelwa ewayilesini, kusobala umufi wayengumuntu omkhulu ngempela, umuntu owafela isizwe sakwakhe, iqhawe lamaqhawe mpela.
Safika isikhathi esingaliyo, esewatshi, lwezwakala udaba, yakhala insimbi yewatshi, yangena inkonzo yokuvalelisa umufi okwakuthiwa wayezabekwa kweleLusaka. Umufi lo kusobala ngumuntu owayehlezi elindile ukuthi kungehla loba yini engehla nango nje watshiya amazwi athile efakwe kusigxingi esigcina amazwi kwaba yiyo ke ayezathwala umngcwabo wakhe.
Lokhu lakho ngokusivezela, kugcizelela njalo kwelithi intuthuko yayisifinyelela elizweni, lomhlaba wonke jikelele, uhlupho olukhulu lwalusele kulolu daba lokuchitheka kwegazi. Kwaqalwa ke ngokuhlatshelwa kwengoma amazwi kamufi engakaze adlalwe, kwakuyingoma ezothileyo, elenhlonipho njalo ilosizi.
Yayiphakamisa iqhawe elaseledlule emhlabeni, iqhawe liqhawe ngemisebenzi yalo. Ngemva kwengoma kwadlalwa amazwi kamufi, amazwi ayehlomisa abaseleyo, bekhunjuzwa njalo ukuthi bangalibali lapho abavela khona kanye lalapho abayakhona, ukuze lasekusaleni kwabo bangalahli ijogwe.
Amaqhawe aseleyo avala iwayilesi ngemva kwamazwi omngcwabo, bakhothamisa amakhanda abo, bahlonipha omunye wabo owayesedlule emhlabeni. Bekunjalo izolo, umphefumulo othe wedlula ubuhlonitshwa kungakhathalekile ukuthi udlule njani emhlabeni lapha. Kodwa ngokufanayo siyananzelela ukuthi imphefumulo echitheka empini ke yona kayilasikhathi sokuhlonitshwa.
Iqhawe leli elaseledlule emhlabeni kwakuthiwa nguNkomehlabayo Moyo. UMaNyathi kanye loMaMoyo kwakukhanya bemazi okwamagama ngoba labo bethuka kakhulu lapho besizwa ngokudlula kwakhe emhlabeni, kusobala wayelithemba kwabanengi, wayebulewe libhomba elathunyelwa ngencwadi.